ضرب المثل های رایج در نجف آباد

توضیح اینکه نجف آباددر ۱۵ کیلومتری  غرب  اصفهان واقع شده است.

دنیا از گفته خراب می شود نه از کرده

هندوانه ای که چله بخوری ، تابستان نتیجه میدهد

شغال یا می دود یا عو می کشد

کاری که رسید به درمالی ، باید گذاشت و ورمالید

دیگی که برای من نجوشد ، می خوام سر سگ توش بجوشد

ما کی هستیم که غول کور رعیتمان است

کسی زنش بمیرد که خواهر زن نداشته باشد

چرا بلبل از غصه نمی میره که کلاغ سیاه جاش رو بگیرد

مردی که رسید به شصت سال باید بقچه حمامش را بست ، دختری که رسید به بیست باید  به حالش گریست

هرچه ادا ست مال آدم گداست

خر ما از کره گی دم نداشت

بنا که خشت خواست باید داد دستش

دختر همسایه هرچی چِل تر «  دیوانه تر»  برای ما بهتره 

عروس مردنی گردن خارسو را می گیرد

آرد گندم همه جا ، نان گندم جا تا جا

 اگر این کری مال این خر است ، خاکش به سر است

  از سر راه بروی کلاه پاره میشه ، از پا راه بروی گیوه

    سنگ مفت و کلاغ مفت

   به گدا چیزی نمی دهند لپش را که پاره نمی کنند

  چاه باید از خودش بوم داشته باشد

   باران بیاد ، وای به کلوخ ، برف بیاد وای به کلوخ

 مقنی همیشه ته چاه است

 گرسنگی نخوردی که پدر جد عاشقی است

بار سبک ، از بهشت آمده است

پول بده همسایه بخر

جواب سلام ، علیک است

جا تره و بچه نیست

تره به تخمش میره حسنی به باباش

چاقو ، دسته خودش رو نمی بره

  حرف ، حرف را می آورد

   دست شکسته ، وبال گردن است

   خدا خر رو شناخت ، شاخ ندادش

  سگ نگاه به دمش می کند و استخوان می جود

  صد خیال به دل مهمان است که یکیش به دل صاحبخانه نیست

  مهمان از مهمان بدش می آید صاحبخانه از هردوش

 مهمان خره صاحبخانه است

  یک سال بخور نان تره صد سال بخور نان کره

 آسیاب است و پسا

 یک سوزن به خودت بزن یک جوال دوز به مردم

 تا پا رو دم سگ نزاری ، واق واق نمی کنه

 تنبل نرو به سایه ، سایه خودش می آد

 اول چاه رو بکن بعد منارو بدوزد

 خر از پیغام آب نمی خوره

  خره وامونده معطل حُش است

امان از خونی که یک شب از روش بگزره

 

دستور زبان اصفهانی

قسمتی دویوم:

11- حرف "س" در آخر لغات

مثل:چه خبر؟ ===» چه خَبِرِِس           بسه===» بسِس

 

12- نکته جالب در مورد کلمه "پس" است که اغلب "س" آخر آن حذف می شود.

مثال: کجایین پس؟ ===» کوجاین پَ؟           پس تو کجایی؟ ===» پَ تو کوجایی؟

 

13- "و" ما قبل "ی" به "ف" تبدیل میشود.

مثال: دیوار===» دیفال

نکته: در لهجه های super isf اصولا "د" به "ز" تبدیل میشود.

مثال: گنبد ===» گُنبِز

 

14- "ی" در آخر کلمات حذف میشود.

مثال: بچه های اون محله ===» بچا اون محله       آدمای این دوره زمونه ===» آدِما این دوره زِمونه        چیزهای زیادی هست ===» چیزا زیاتی هس

 

15- د + فعل + د

مثال: دِ بیا دِ             دِ برو دِ          دِ جَل یاش دِ

 

چند اصطلاح اصفهانی

 

1- "آیا عالم" به معنای معلوم نیست.

مثال آیا عالم بیاد  به معنای   معلوم نیست بیاد.

 

2- "جَخ" به معنای تازه

مثال: من جخ رسیدم   به معنای من تازه رسیدم  که در بعضی مواقع باهم بکار میرود.

مثل: من جخ تازه رسیدم

 

3- کلمات سیزده، نوزده و دوازده به ترتیب سینزَ، نونزَ و دوازَ خوانده میشوند.

 

4- فعل زیبای اِسِدَم که می شود گفت کلمه گرفتم را داغون کرده و صرف آن به شرح زیر است:

اِسِدم، اِسِدی، اِسِد، اِسِدیم، اِسِدید، اِسِدند

 

5- استثنای دیگر در مورد کلمه مغازه است که فتحه به ضمه تبدیل میشود.

مثال: مَغازه ===» مُغازه

 

6- فعل بگم از جمله فعلهایی هست که کسره اول آن به ضمه و  استثناست.

مثال: بگو ===» بوگو            بگم===» بوگم

 

7- جل باش به معنی عجله کن است که حروف "ع" و "ه" از اول و آخر آن از بین رفته.

 

8- در بعضی مواقع صورت کلی کلمه و حروف دگرگون میشود.

مثال: جوجه===» چوری        کلاغ===» غِلاغ

 

9- در اکثر مواقع "ژ" به "ج" تبدیل میشود.

مثال: ماساژ===» ماساج     پاساژ===» پاساج          ژاله===» جاله        ژاپن===» جاپون

 

10- اصطلاح "در را پیش کن" به جای در را ببند به کار میرود.

 

در پایان از همه اصفهانیایی که بهشون یه وقت بر خورده عذر خواهی می کنم. ضمنا دانشگاه اکسفورد از علاقمندان به تحصیل در رشته دستور زبان اصفهانی برای ترم جدید در مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد دانشجو می پذیرد. کسانی که مایل به ادامه تحصیل در مقطع دکترای این رشته در گرایش super isf  میباشند به دانشگاه اصفهان مراجعه کنند.

 

دستور زبان اصفهانی

قسمتی دویوم:

11- حرف "س" در آخر لغات

مثل:چه خبر؟ ===» چه خَبِرِِس           بسه===» بسِس

 

12- نکته جالب در مورد کلمه "پس" است که اغلب "س" آخر آن حذف می شود.

مثال: کجایین پس؟ ===» کوجاین پَ؟           پس تو کجایی؟ ===» پَ تو کوجایی؟

 

13- "و" ما قبل "ی" به "ف" تبدیل میشود.

مثال: دیوار===» دیفال

نکته: در لهجه های super isf اصولا "د" به "ز" تبدیل میشود.

مثال: گنبد ===» گُنبِز

 

14- "ی" در آخر کلمات حذف میشود.

مثال: بچه های اون محله ===» بچا اون محله       آدمای این دوره زمونه ===» آدِما این دوره زِمونه        چیزهای زیادی هست ===» چیزا زیاتی هس

 

15- د + فعل + د

مثال: دِ بیا دِ             دِ برو دِ          دِ جَل یاش دِ

 

چند اصطلاح اصفهانی

 

1- "آیا عالم" به معنای معلوم نیست.

مثال آیا عالم بیاد  به معنای   معلوم نیست بیاد.

 

2- "جَخ" به معنای تازه

مثال: من جخ رسیدم   به معنای من تازه رسیدم  که در بعضی مواقع باهم بکار میرود.

مثل: من جخ تازه رسیدم

 

3- کلمات سیزده، نوزده و دوازده به ترتیب سینزَ، نونزَ و دوازَ خوانده میشوند.

 

4- فعل زیبای اِسِدَم که می شود گفت کلمه گرفتم را داغون کرده و صرف آن به شرح زیر است:

اِسِدم، اِسِدی، اِسِد، اِسِدیم، اِسِدید، اِسِدند

 

5- استثنای دیگر در مورد کلمه مغازه است که فتحه به ضمه تبدیل میشود.

مثال: مَغازه ===» مُغازه

 

6- فعل بگم از جمله فعلهایی هست که کسره اول آن به ضمه و  استثناست.

مثال: بگو ===» بوگو            بگم===» بوگم

 

7- جل باش به معنی عجله کن است که حروف "ع" و "ه" از اول و آخر آن از بین رفته.

 

8- در بعضی مواقع صورت کلی کلمه و حروف دگرگون میشود.

مثال: جوجه===» چوری        کلاغ===» غِلاغ

 

9- در اکثر مواقع "ژ" به "ج" تبدیل میشود.

مثال: ماساژ===» ماساج     پاساژ===» پاساج          ژاله===» جاله        ژاپن===» جاپون

 

10- اصطلاح "در را پیش کن" به جای در را ببند به کار میرود.

 

در پایان از همه اصفهانیایی که بهشون یه وقت بر خورده عذر خواهی می کنم. ضمنا دانشگاه اکسفورد از علاقمندان به تحصیل در رشته دستور زبان اصفهانی برای ترم جدید در مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد دانشجو می پذیرد. کسانی که مایل به ادامه تحصیل در مقطع دکترای این رشته در گرایش super isf  میباشند به دانشگاه اصفهان مراجعه کنند.

 

دستور زبان اصفهانی

قسمتی اول

 

1- مضاف و موصوف همیشه "ی" میگیردد.

مثال: درِ باغ ===» دری باغ        گل قشنگ ===» گلی قشنگ         آدم خوب ===» آدمی خُب

 

2- "د" ما قبل ساکن قلب به "ت" میشود.

مثال: پراید ===» پرایت       آرد ===» آرت

 

3- واو ساکن آخر کلمه به "ب" قلب می شود

مثال: گاو ===» گاب

 

4- اصولا در هر کجا که فتحه قشنگ باشد کسره بکار می رود و هر کجا که کسره کلمه را زیبا می کند فتحه بکار میرود

مثال برای فتحه: اَز===» اِز       قفَس ===» قفِس        اَزَش ===» اِزِش         بِِزَن ===» بِِزِن

مثال برای کسره: اِمروز===» اَمروز    جمعِه===» جمعَه       سِفید===» سَفید      حِیفِ===» حَیفس    فِشار===» فَشار

 

5- صدای " اُ " هیچ جایگاهی نداشته و به "او" تبدیل میشود.

مثال: شما===» شوما      کجا===» کوجا        چادر===» چادور

 

6- حرف "و" در قالب حرف ربطی به به "آ" تبدیل می شود.

مثال: من و تو و حسن ===» منا تو آ حسن

 

7- اصولا خود " آ " به عنوان یک حرف ربط به کار می رود

مثال: من هسم، آ بابامم هسن

در ضمن حرف "آ" به معنای "به علاوه" هم به کار می رود.

مثال: 5+4+3 ===» 5 آ 4 آ 3

 

8- حرف " ه " در لهجه اصفهانی به نوعی نابود شده.

مثال: بچه ها ===» بِچا       گربه ها ===» گربا         می جهد===» می جِد

ه در آخر افعال به "د" ساکن بدل می شود.

بره===» برد     بشه===» بشد

"ه" به ی تبدیل می شود.

بهتر===» بیتِرِس      سر راهی===» سری رایِس       گربه===» گربیِه

"ه" به "ش" تبدیل می شود.

بهش میگم ===» بشش میگم

"ه" به "و" بدل میشود.    

ما هم می آییم ===» ما وَم میَیم

نکته:

 به غیر اول شخص مفرد حروف "خوا" به "خ" تبدیل میشود

میخوای ===» می خَی

 

9- در برخی افعال حرف "ی" به " اوی" تبدیل میشود.

میشنوی===» میشنُوی        می گی ===» میگوی

 

10- اگر حرف اول کلمه "ب" یا "ن" باشد و حرف سوم "ی" یک "ی" بعد از "ب" یا "ن" اضافه میشود.

بگیر===» بیگیر     بشین ===»بیشین       بریز ===» بیریز        ببین ===» بیبین